Wat is hypothermie?

Bij een ijsbad denk je waarschijnlijk al snel aan klappertandende mensen, aan rillen en aan zo snel mogelijk een warme handdoek om je heen. Je hebt misschien associaties met mensen die zich na het nemen van zo’n bad helemaal niet lekker voelen en last krijgen van hypothermie (of: onderkoeling). Maar is dat terecht? Kun je als gezond mens veilig een ijsbad nemen? En wat moet je doen om hypothermie te voorkomen?

Wat verstaan we onder hypothermie?

Wanneer we het hebben over hypothermie, spreken we ook weleens van onderkoeling. Het houdt in dat de lichaamstemperatuur van een persoon zover daalt, dat de normale stofwisseling in gevaar komt. Normaal gesproken heeft een mens een temperatuur van ongeveer 37,5 graden en soms iets hoger. Ook een lichaamstemperatuur van 35,5 graden is voor een mens nog prima te doen. Het kan zelfs nog iets kouder: vroeg in de morgen en tijdens de slaap.

De hypothalamus in de hersenen zorgt ervoor dat je het warm hebt of koud hebt. Mensen met hersenbeschadiging krijgen vaak te maken met een verstoring van de natuurlijke thermostaat. Daar gaan we nu niet te diep op in.

Mensen die voor het eerst een ijsbad nemen, denken al gauw aan hypothermie. Want in een ijskoud bad gaan zitten, dat kan toch niet goed voor je zijn? Raak je daar niet van onderkoeld? Dat bespreken we verderop in dit artikel.

Welke symptomen heb je bij hypothermie?

Bij hypothermie functioneert je lichaam niet optimaal. Wanneer je temperatuur tussen de 34 graden en 35,5 graden is, probeert het lichaam de temperatuur zelf nog wat op te krikken. Maar als je echt last hebt van onderkoeling, is je metabolisme vertraagd. Het gevolg: je voelt je enorm suf en slaperig. Ook kun je moeite met ademhalen krijgen. En de hartspier is een stuk prikkelbaarder.

Je merkt aan een persoon die onderkoeld is, dat deze:

• Constant aan het rillen en klappertanden is;

• Er koud en bleek uitziet;

• Blauwe lippen, oren, vingers en tenen krijgt;

• Moeite heeft om te bewegen en te spreken;

• Verward raakt;

• Last krijgt van bewustzijnsproblemen.

Je denkt misschien dat het goed is als iemand opeens stopt met rillen, want dan zal diegene het wel weer warmer krijgen. Dat is niet zo. Als iemand stopt met rillen en de spieren verstijven, is het de hoogste tijd om 112 te bellen.

Als je lichaam te koud is, krijg je misschien last van atrium- en ventrikelfibrilleren. Dat noemen we in het dagelijks leven ook wel ‘hartritmestoornissen’. Onderkoeld zijn is dus bepaald geen pretje.

Is hypothermie gevaarlijk?

Stel nou dat je onderkoeld raakt: is er dan een kans op blijvende schade? Oftewel: is hypothermie gevaarlijk? Dat ligt er eigenlijk maar net aan hoe koud je wordt. Als je lichaamstemperatuur onder de 27 graden uitkomt, kom je in een kritieke fase terecht. Zonder medisch ingrijpen kan zo’n temperatuur zelfs dodelijk zijn. Je kunt dan in een coma raken of een hartstilstand krijgen.

In principe is het niet zo dat als je lichaam onder de 35 graden komt, je je meteen zorgen moet maken. Wel is het goed om aan passieve opwarming te doen. Dat betekent: opwarmen in een isolatiedeken, je hoofd bedekken, warme droge kleding aantrekken en warme, suikerrijke drank drinken en warme voeding tot je nemen. Bij veruit de meeste mensen werkt dat om ze snel weer op de been te krijgen.

Hypothermie na het nemen van een ijsbad

Eerlijk is eerlijk: een ijsbad is niet voor iedereen geschikt. Je kunt hypothermie krijgen van het nemen van een ijsbad. Vooral zwangere vrouwen, mensen met een hartziekte of astma en mensen die bijzonder vatbaar zijn voor onderkoeling, moeten heel voorzichtig zijn. In sommige gevallen moet je het gewoon echt niet doen. Maar over het algemeen geldt dat een gezond mens best tegen de kou van een ijsbad kan. Je komt echt niet zomaar met onderkoelingsverschijnselen het zwembad uit.

We raden je het wel aan om professioneel medisch advies in te winnen voordat je een nieuwe gezondheidsroutine (zoals een ijsbad nemen) start. Voor het eerst in een ijsbad zitten is intens, en daar heb je wat hulp bij nodig.

Het ijsbad beter verdragen met training

Wil je graag gebruikmaken van het ijsbad, dan is het een goed idee om eerst uitgebreid te gaan trainen met kou. Ons lichaam kan zich enorm goed aanpassen aan koude, als het er vaker mee in aanraking komt. Vergelijk het maar met het trainen van spieren: een spier die we nooit trainen, wordt slap en heeft weinig kracht. Op het moment dat we echt in een sportschool met die spier aan de slag gaan, kan het beter met weerstand dealen.

Zo werkt dat ook met kou. Oefen je vaker met kou, dan maak je ook bruinvet aan. Dat kan heel snel zorgen voor meer warmte in het lichaam. Je kunt dan ook oefenen om een ijsbad beter te verdragen.

In elk geval moet je altijd naar je lichaam luisteren. Zegt je lichaam dat het nu wel klaar is, dan is het tijd om uit het bad te gaan. Vergelijk jezelf wat dat betreft ook niet met anderen. Het is niet zo dat omdat Wim Hof in het ijs in Lapland kan gaan zitten, dat het normaal is. Iemand als Wim Hof is ontzettend getraind met kou, en kan het daarom aan. Elk lichaam is anders en niemand kan in jouw lichaam kijken.

Koudetraining opbouwen

Koudetraining moet je geleidelijk opbouwen. Je kunt bijvoorbeeld heel simpel beginnen door eens koud te douchen. Doe dat maximaal 10 minuten, en je komt niet in gevaar. Verhoog langzaam de weerstand. Zo komt je lichaam niet in een te grote shock en leer je de reacties van je lichaam (her)kennen.

Bedenk je dat een ijsbad nemen geen wedstrijdje verplassen is: het gaat er niet om wie in het koudste bad kan zitten of wie het langst blijft zitten. Het gaat om de ontspanning die je meemaakt. Als beginner houd je het in een ijsbad niet langer dan 2 minuten vol, en daar is helemaal niets mis mee.

IJsbad nemen met toezicht

Ga je voor het eerst een ijsbad nemen, dan is het een goed idee dat je iemand bij je hebt. Iemand die op je kan letten en iemand die je uit het bad kan helpen als dat nodig is. Het is een goed idee om voor de eerste keer een ijsbad te nemen onder toezicht van een expert, of iemand die er al meer geoefend mee is.

Als je het eenmaal gewend bent, kun je de tijd in het water langzaam verlengen. Maar het gaat er allemaal om dat je naar je gevoel luistert en het heel langzaam opbouwt.